Een fout van de bedrijfsarts; wie betaalt?

Een bedrijfsarts kan fouten maken, niets menselijks is ook hem vreemd. Hieronder een reeks aandachtspunten.

Regels

In het artikel De verantwoordelijkheden van de bedrijfsarts; regelgeving is aangegeven welke regels er kunnen gelden voor de bedrijfsarts waarop hij of zijn werkgever kan worden aangesproken. Het is een kluwen waarvan de ene regel meer betekenis heeft dan de andere. Ze zijn onder te verdelen in regels inzake;

• arbeidsrecht
• gezondheidsrecht
• interne procedures en regelingen

Administratieve en medische fouten

Een bedrijfsarts kan twee soorten fouten maken met financiële consequenties voor de werkgever;

• een administratieve fout, hij laat de administratieve verplichtingen na waardoor een werknemer langer dan nodig thuis zit of

• een onjuist medisch oordeel waardoor de werknemer niet of te laat/vroeg hervat.

Beiden kosten de werkgever loon, scheelt de werkgever een arbeidsprestatie of kan zelfs gezondheidsschade opleveren.

Schade

Die fouten kunnen tot schade leiden bij werkgever, zoals;

• loonkosten door arbeidsongeschiktheid langer dan noodzakelijk
• loonkosten door een loonsanctie,
• een gemiste arbeidsprestatie, omzet, winst,
• het oplopen van een ontslagvergoeding,
• oplopende spanningen bij werkgever, immateriële schade
• gemiste re-integratie kansen
• verhoogde re-integratie kosten,
• een gemiste ontslagvergunning,
• advocaatkosten voor een procedure inzake de loonkosten of ontslag,
• ….

en bij de werknemer;

• gezondheidsschade,
• inkomensverlies tijdelijk of blijvend,
• verlies van een baan
• mislopen van een ontslagvergoeding
• advocaatkosten
• oplopende spanningen werknemer, immateriële schade
• mislopen van een WW-uitkering
• mislopen van een WIA-uitkering
• …..

De loonsanctie van het UWV is een schadepost die tot veel irritaties leidt bij werkgevers. Na twee jaar loonbetaling verplicht worden het loon nog een jaar te blijven betalen is het meest duidelijke gevolg van een falende re-integratie vanwege het verwijt dat de werkgever of werknemer wordt gemaakt. Dat zal helder verwoord door het UWV aan de werkgever verwoord zijn in een beslissing. Op basis van dat oordeel kan hij opmaken of de bedrijfsarts een verwijt te maken is. Als dat het geval is zal de bedrijfsarts in veel gevallen bezwaar willen maken bij het UWV, doch het is niet de bedrijfsarts die daarover beslist maar de werkgever. Hij kan besluiten geen bezwaar te maken tegen de beslissing van het UWV maar de schade te verhalen op de arbodienst. Overigens kan de schade door snelle reparatie worden beperkt. De werkgever zal zich daarvoor moeten inzetten, ook als hij de schade wil en kan verhalen. Hij moet de schadelast waar mogelijk beperken. Bij een loonsanctie van het UWV zijn daartoe zeker mogelijkheden, zie het hoofdstuk over Sancties UWV.

Klagen over fouten

Op fouten kan de bedrijfsarts worden aangesproken door de werkgever met wie de arbodienst een contract heeft of de werknemer die door hem beoordeelt, begeleidt, gekeurd of bij wie hij anderszins betrokken is. Aanspreken gebeurt natuurlijk eerst bij de bedrijfsarts zelf en eventueel zijn werkgever. De arbodienst heeft vaak een klachtenreglement dat gevolgd kan worden. Over die arbodienst kan meestal ook geklaagd worden bij de Geschillencommissie Arbodiensten, GA. Klagen kan ook bij het Tuchtcollege. Dat laatste kan niet alleen door de werknemer, maar ook door de werkgever.

Gelijk krijgen bij bijvoorbeeld het tuchtcollege levert de klager financieel niets op. De bedrijfsarts kan een waarschuwing, berisping of andere straf opgelegd krijgen, de werkgever of werknemer hebben daarmee hun gelijk, maar niet hun problemen opgelost. Dat geldt ook voor gelijk krijgen in andere klachtenprocedures. Wel is het zo dat het gelijk bij de tuchtrechter gevolgen kan hebben voor de verhouding met de bedrijfsarts of arbodienst. Die dienst is mogelijk bereid een schikking te treffen voor vergoeding van de schade. Ook kan het gelijk gebruikt worden in een civiele zaak. Civiele rechters kunnen een oordeel van de tuchtrechter slechts gemotiveerd naast zich neerleggen en oordelen van een geschillencommissie kunnen ze niet negeren.

Uit kostenoverweging of uit strategisch oogpunt kan de weg langs de tuchtrechter of een klachtenprocedure te prefereren zijn als een werkgever of werknemer de bedrijfsarts wil aanspreken, of aftasten of het zin heeft de bedrijfsarts aan te spreken. Daarbij merk ik op dat een tuchtzaak voor een bedrijfsarts en ook arbodienst vaak ongewenst is, het geeft soms veel negatieve publiciteit. Dat kan ruimte opleveren voor het treffen van een schikking.

Causaal verband

Om de arbodienst civielrechtelijk aan te spreken voor de eerdergenoemde schade dient er causaal verband te zijn tussen de gedraging van de bedrijfsarts of arbodienst en de schade. De Rechtbank Maastricht  oordeelde op 17-03-2004, zie kader;

Afgezien van het voorgaande moet de vordering van de werknemer reeds stranden op het ontbreken van voldoende oorzakelijk verband tussen de aan Arbo verweten gedragingen en de gestelde schade. Naar het oordeel van de rechtbank kan niet gezegd worden dat Arbo de beëindiging van de arbeidsovereenkomst tussen werknemer en de werkgever, en daarmee de gestelde schade, heeft veroorzaakt. Zowel uit de stellingen van partijen, het verweerschrift van [Eiser in de hoofdzaak] in de ontbindingszaak, als uit de getuigenverklaringen komt onmiskenbaar naar voren dat sprake was van langdurige en hardnekkige arbeidsproblematiek. De rechtbank acht onaannemelijk dat het zonder het gewraakte advies niet tot een beëindiging van de arbeidsovereenkomst zou zijn gekomen. Dit alleen al omdat uit de stukken, in het bijzonder de brief van werknemer van 21 oktober 1998 en pagina's 13 en 14 van bedoeld verweerschrift, blijkt dat werknemer het advies in de kern - outplacement en beëindiging - onderschreef. Bovendien blijkt dat ook de Hogeschool een beëindiging nastreefde – werknemer stelt op pagina 14 van het verweerschrift dat de Hogeschool "kost wat kost" van hem af wilde - maar blijkt niet dat het advies van X hierbij een rol van betekenis heeft gespeeld. Dat de werkgever zich in de ontbindingsprocedure op het advies van X heeft beroepen maakt dit niet anders.

De Rechtbank Utrecht oordeelde op 16-7-08, zie kader, onder andere;

De werkverhouding tussen werknemer en werknemer was reeds in ernstige mate verstoord. Zelfs indien door de voortgangsrapportage, het verslag alsmede de rol van de bedrijfsarts i.o. de werkverhouding verder verslechterd is zoals de Geschillencommissie overweegt, ontbreekt het causaal verband tussen dit handelen of nalaten van Arbo en de door werkgever gestelde schade zijnde de kosten met betrekking tot het ontslag van werknemer. Immers deze schade is direct terug te voeren op door werkgever zelf genomen beslissingen na 15 december 2005.

Uit de uitspraak van de rechtbank Utrecht op 12-11-2008 waarin een arbodienst ten onrechte de mededeling aan de werkgever deed dat een werknemer volledig arbeidsongeschikt was, zie kader, kan het volgende aangehaald worden;

M arbo heeft erkend dat zij door in haar brief van 7 december 2006 ten onrechte te vermelden dat werknemer volledig arbeidsongeschikt was en aangepaste werkhervatting door hem niet mogelijk was, is tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomst. M arbo betwist evenwel dat zij (volledig) aansprakelijk is voor de door werkgever dientengevolge geleden schade…

De rechtbank stelt voorop dat vast staat dat M arbo met de onjuiste mededeling in de brief van 7 december 2006, is tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomst. Ten gevolg van deze tekortkoming heeft werkgever nagelaten re-integratie activiteiten op te starten, zoals zij wettelijk verplicht was. Als onbetwist staat voorts vast dat deze re-integratie activiteiten wél zou zijn gestart indien zij op juiste wijze door M arbo zou zijn geïnformeerd. Ten gevolge van de tekortkoming aan de zijde van M arbo heeft het UWV aan werkgever een loonsanctie opgelegd. Dit betekent naar het oordeel van de rechtbank dat daarmee in beginsel vaststaat dat de loonsanctie een rechtstreeks gevolg is van de tekortkoming aan de zijde van M arbo.

Hier ging het om het oordeel ziek, niet ziek. Natuurlijk was de casus wat complexer dan wat uit bovenstaande blijkt, het gaat om de gedachtevorming. Het is dus goed mogelijk de arbodienst in rechte aansprakelijk te stellen voor fouten. Dat gebeurt nog weinig gezien het beperkt aantal uitspraken dat over dit onderwerp te vinden is.

Fouten

In bovenstaande uitspraken is gekozen voor een civielrechtelijke weg zonder oordeel van een tuchtrechter en in één geval met een oordeel van de Geschillencommissie. In de zaak waarin de werkgever zijn gelijk kreeg moet bedacht worden dat het foute oordeel door de bedrijfsarts/arbodienst werd erkent. Of dat vaker voor zal komen is de vraag. Medische afwegingen laten zich zelden in voor juristen gewenste zwart-wit beschouwingen verwoorden. Als de bedrijfsarts zijn gelijk handhaaft zal het niet eenvoudig zijn, zijn ongelijk aan te tonen, zelfs niet als de verzekeringsarts van het UWV een ander oordeel heeft. Er gelden natuurlijk allerlei afwegingen, doch de vraag of de bedrijfsarts in redelijkheid tot zijn oordeel heeft kunnen komen is toch de belangrijkste. Zoals uit bovenstaande uitspraken al blijkt zijn de casussen meestal complex en is de zwarte Piet niet zo makkelijk alleen bij de bedrijfsarts neer te leggen.

Overeenkomst werkgever-arbodienst

De overeenkomst tussen werkgever en arbodienst speelt dan een belangrijke rol. Er zijn werkgevers die zelf een bedrijfsarts in dienst hebben, doch het grootste deel van de werkgevers maakt gebruik van een arbodienst. Die hebben een overeenkomst gesloten conform artikel 7: 400 BW. In zo’n overeenkomst kunnen ze allerhande zaken overeenkomen. Wat overeengekomen wordt is zeer relevant als het gaat om aansprakelijkstelling bij fouten van de bedrijfsarts of arbodienst. Er zijn arbodiensten die bij de werving en soms ook in de contracten aangeven dat zij de werkgever en werknemer bij de re-integratie verplichtingen begeleiden van A tot Z, of die zeggen volledig uitvoering te geven aan de Wet Verbetering Poortwachter. Er zijn er ook die contractueel vastleggen dat ze eventuele loonsancties voor hun rekening nemen. Dat zijn veelomvattende beloften waar de werkgever hen op aan kan spreken. Er zijn natuurlijk ook regelingen mogelijk waarmee de arbodienst de aansprakelijkheid beperkt. Soms zijn die in de algemene voorwaarden opgenomen. Bedacht moet worden dat de dienstverlening bij een minimumcontract erg beperkt kan zijn, waardoor er ook weinig van de bedrijfsarts of arbodienst gevraagd kan worden. Een bedrijfsarts moet zich echter wel aan zijn wettelijke verplichtingen houden.

Kosten en baten van verhaal

Krijgt een werkgever of werknemer met de beroepsaansprakelijkheidsverzekering van de bedrijfsarts te maken, dan moet hij bedenken dat verzekeringsmaatschappijen zelden haast hebben. Een procedure die daadoor lang duurt, kan voor een werknemer een belemmering zijn weer aan werkhervatting te gaan werken. Hij wordt steeds met het verleden geconfronteerd hetgeen hem kan belemmeren vooruit te kijken. Het is bekend dat werknemers die blijven procederen minder snel re-integreren dan werknemers die zich neerleggen bij de situatie. Voor de werkgever kan procederen een tijdrovende zaak worden waarin hij zich bovendien soms moet laten bijstaan door een jurist/advocaat met de nodige kosten van dien. Het maken van een kosten baten analyse is daarom zinvol.

Behalve de vraag of het aansprakelijk stellen van een bedrijfsarts op basis van de voorliggende feiten juridisch haalbaar is, is het zinvol te (laten) bezien of en welke procedure het gewenste effect zal hebben. Het is daarbij zinvol het doel, geld, erkenning van de fout, het verbreken van het contract met de arbodienst, een schrobbering van de bedrijfsarts of anderszins eerst helder te formuleren.

Jurisprudentie op deze site

de bedrijfsarts; een greep uit de jurisprudentie